Relatorio Despeza Kampanna Eleitoral Partido Politiku 21 Seidauk Hatama Ba CNE - ITL | BUAT HOTU KONA BA TIMOR-LESTE

ATUALIDADE

Post Top Ad

Relatorio Despeza Kampanna Eleitoral Partido Politiku 21 Seidauk Hatama Ba CNE

Tuir Dekretu Lei do Governo 18/2017, Artigu 32, loloos ne’e partido politiku sira tenki hatama ona relatorio despeza kampanna eleitoral nian. Komisaun Nasional Eleisaun nian haruka tiha karta ba partidu hotu maibe to’o agora seiduak ida mak hatama. Sosiedade civil ninia reprezentante hatete katak ne’e iha indikasaun korupsaun.
Tuir Dekretu Lei do Governo 18/2017, Artigu 32 (Publika Konta Hirak Kona-Ba Kampaña Eleitorál) hateten katak ba partidu politiku hirak ne’ebe tuir ona eleisaun obrigatoriamente tenke submete sira nia relatoriu kampaña liga ba konta despeza durante iha kampaña Eleitoral ho nia prazu durante 30 dias hafoin eleisaun hotu.
Bainhira Jornalista TAFARA.TL ba halo intrevista ho Presidente CNE, Alcino Barris hodi konfirma konaba progresu relatoiru konta dezpesa husi partido politiku sira resposta ne’ebe TAFARA.TL dehan mak kuaze partidu 21 maka ladauk submete relatoriu ate iha data ne’ebe ba konfirma.
“Comissão Nacional das Eleições kaer ba iha Dekretu Lei do Governu 18/2017 Artigu 32, momentu ne’eba fo sai kedas iha 14 de agustu de 2017, fo hatene kedas ba partidu politikus sira tamba sira iha 30 dias. CNE fo hatene ba partidu politikus sira para sira atu halo submisaun ba sira nia  konta konaba konta de despeza durante sira halo iha kampanha eleitoral. Ne’e ami hasai iha dia 4 de agostu de 2017, mais no entanto prazu ne’ebe mensiona la iha partidu politiku ida que konsege hatama sira nia relatorio komforme dekreta ne’ebe envigor,” explika Presidente CNE Alcino Barris.
Tuir informasaun ne’ebe TAFARA.TL hetan husi Presidente CNE katak karta ne’ebe husi parte CNE haruka ona ba partidu politiku sira iha 14 de Agostu, no CNE mos espera partidu politiku sira sei koopera tuir lei ne’ebe mak estabele tiha ona.
“Ami nia karta ne’e ba iha dia 14 de Agustu, portanto to’o agora ohin dia 18 de Setembru seidauk iha ida mak hatama. Maibé espera katak por vontades ba partidu polítiku sira para atu garante transparansia ba oin, melhoramentu de funsionamentu kada partidu polítikus, profesionalismu de existensia kada partidu ida la’os de’it eleisaun jerál 2017 ba parlamentu nian, maibé partidus polítikus sira ne’e hanesan asset, instrumentu ba estadu ida ne’e nian. Sira ne’e mak elementus ida ne’ebe bele enrequese funsionamentu pais demokratiku nian, Sira tenke buka halo tuir buat ne’ebe estabele ona iha Lei, tamba ida ne’e hau fo hatene para publiku bele akompanna,” dehan Alcino Barris.
Komisariu ne’e mos esplika katak CNE konsege simu ona relatoriu husi partidu ida maibe sei iha failhansu ruma entertanto relatoriu refere sei intrega fila fali ba partidu hodi halo justifikasaun Partido KHUNTO konsege submete duni maibe fo deit mak kuitansi deit. Kuitansi ida ne’ebe nia gastu  ita la komprende ba saida nian, utilidade gastu ne saida nian, la klaru la iha ninia signifikadu ida la intende didiak nia utilidade husi relatoriu ne’ebe mak sira hatama nune’e ami sei fo fila fali ba partidu KHUNTO.
Iha lei 6/2008 ne’e eziji makas ba partidu sira liu-liu iha artigu 2 konaba regime juridiku nia dehan katak partidus politiku sira tenke iha garante transparasia konaba aplikasaun orsamentu ne’ebe sira uza ba interese pulitiku nian durante periudu elisaun. Komisariu ne’e mos hakarak emkoraza partidu politiku sira hodi garante perfil partidu nian nudar instrumentu estadu, hodi bele submete duni relatoriu ne’ebe hateten ona tuir Lei.
Rona tiha informasaun husi Parte CNE, jornalista TAFARA.TL kontinua buka tuir partidus politiku sira hodi apar ho informasaun konaba relatoriu hirak ne’ebe ate a data seidauk submete. Ho Partidu Republika, iha Edifisiu Nasional Vila Verde, Jornalista TAFARA.TL konsege halo intrevista ho Vice Sekretariu Geral Partidu Republikanu, Venancio Sarmento. Nia deklara katak partidu iha preukupasaun barak nune’e presija rezolve hafoin submete relatoriu.
“Tamba eleisaun foin lalais ne’e ita preukupa ba mai no hare’e mos ema nia debe balun ita selu. Invoice iha tiha lai mak ita hatama tamba adves ita difikuldade iha orsamentu ita selu hotu tiha  mak ita hatama. Komesa ohin ami hadia ona fulan ida ne’e nia laran ami ba hatama ona,” Venancio hatete.
Jornalista TAFARA.TL kontinua lao ba edifisiu partidu politiku sira nian maibe labele asesu ba informasaun tamba maioria edifisiu partidu politiku sira taka. Balun iha deit seguransa, bainhira koko atu husu informasaun seguransa esplika katak depois de eleisaun hotu lideransa sira mos nunka marka prezensa.
Jornalista TAFARA.TL kontinua ba buka partidu sira iha uma fukun Parlamentu Nasional hodi rona razaun husi partidu sira. Iha intrevista ho Presidente Bankada PLP, Fidelis Magalhaes esplika katak, “iha tempu badak PLP sei submete relatoriu ba CNE no ami sei koalia ho orgaun Partidu nian.”
Diretor AJAR Timor-Leste, Jose Luis Oliveira, bainhira hatan ba perguntas Jornalista TAFARA.TL via telefone, hatete katak, loloos ne’e CNE bele prosesa kazu hanesan ne’e ba ministeriu publiku tan ne’e iha ona indikasaun korupsaun. Partido pulitiku loloos ne’e hatudu ezemplu diak. Bainhira partido politiku ida labele hatudu hahalok akuntabilidae o boa governasaun iha partidu laran, ne’e ezemplu ladiak, hanesan lider no mos ezemplu ladiak ba ninia kader sira.
Eleisaun Parlamentar foin konklui iha iha fulan 2 liu ba, eleisaun ne’e partisipa husi partidu 21, tuir lista ne’ebe aprezenta husi Tribal Rekursu hanesan orgaun juridisial iha Republika Demokratika Timor-Leste. Partidu 21 ne’e hahu sira nia kampaña hosi 20 de Junho to’o 9 de Jullu, hofoin husik hela loron rua ba tempu hakmatek hodi ema ba tuir votasaun iha 22 de Jullu 2017.
Rezultadu eleisaun hatudu katak partidu mais votadu mak Partidu Fretilin hahu tiha ona nia serbisu hodi halo koligasaun ho PD hodi forma governo minoritariu no establese mos Parlementu Nasional..
Durante tempu kampaña, instituisaun independete ne’ebe kaer knar hodi superviziona eleisaun no garante funsionamentu administrasaun eleisaun nian mak Comićao Nasional Eleisoes (CNE). Instituisaun ida ne’e mak iha poder tomak atu tau matan ba Partidus Politiku sira hodi lao tuir regras kampaña nian, iha prosesu kampaña to’o iha eleisaun nian.
Jornalista TAFARA.TL observa katak ita nia partido sira viola tiha ona lei ne’ebe envigor hela. CNE seidauk foti medida legal. Pratika akuntabiliadde ladun sai kestaun seriu iha partidu sira nia let. Nune’e esperansa ba akuntabilidade iha governo karik sei susar atu atinji mos.
*tafara.tl

No comments:

Post a Comment